Diyabet hastalığı belirtilerinde ayaklardaki küçük yaralara dikkat!

Günümüzün marazları arasında bölge alan diyabet marazı belirtileri arasında ayaklarda küçük yaraların olmasıdır. Bilhassa diyabet hastalarının ayak bakımına nispeten ehemmiyet vermesi gerekiyor. Bir çok illette şahısların dikkat etmesi gereken değerli noktaları bulunuyor. Diyabet hastalarının da ayaka bakımına ihtimam göstermesi gerekiyor aksi taktirde ayaktaki yaralar mekanını önemli sorulara bırakabilir. Diyabet marazı ve belirtileri hakkında Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Enfeksiyon Marazları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Dr. Öğr. Üyesi Şafak Özer Balın, diyabetik ayak yarası hakkında haberler paylaştı.

Diyabet Illetinde Ayak Yaralarına Dikkat!
 
Memleketler arası Diyabet Federasyonu olgularına nazaran küresel görülme sıklığı yüzde 9 olan diyabet, denetim altında tutulmazsa erken yaşta mevte yol açan, hayat kalitesini olumsuz cephede etkileyen değerli bir halk sıhhati sorunu.Yapılan çalışmalarda 2040 yılında yerküre çapında 642 milyon insanın diyabet hastası olacağı öngörülüyor. Diyabet hastalarında görülen, ayak yaraları hem hasta hem de sıhhat bakım sistemi için önemli sonuçlara sebep oluyor.
 
İnsülin eksikliği ya da insülin tesirindeki kusurlar nedeniyle organizmanın karbonhidrat, yağ ve proteinlerden gereğince yararlanamadığı, mütemadi tıbbi bakım gerektiren, hiperglisemi ile karakterize kronik metabolik bir hastalık olan diyabet, günümüz yerküresinde en değerli sıhhat meselelerinden biri olarak kabul ediliyor. Diyabetik ayak yaraları gerek hasta gerekse sıhhat bakım sistemi için önemli sonuçlara sebep olabiliyor.

Ayaktaki Yaralar Büyüyor!

Diyabetik ayak yarası riski, gelişmiş devletlerde diyabeti olan her altı hastadan birindeyken, gelişmekte olan memleketlerde bu nispet çok daha ziyadedir. Bu yaralar hudut uçları hasarı, felç, yahut iskemik kökenli yani kan akışında bölgesel bir azalma yahut kesilme yüzünden vücudun bir kısmının gereğince kan ve oksijen alamaması nedeniyle olabilir.

Başkaca hiperglisemi yani vücutta kan şekerinin yükselmesi, çeşitli yollarla enfeksiyona eğilimi artırmaktadır. İskemi, denetimsiz hiperglisemi ve yineleyen travmalar sonucunda ortaya çıkan yüzeysel yaralar kısa hengamda derin yerleşimli apse ve kemik iltihabı dediğimiz osteomyeliteye kadar ilerler. Diyabetik hastalarda ayak ve bacak üzere ortamlarda ülser yatkınlığını artıran durumlar arasında bağışıklık sistemindeki bozukluklar, had uçlarında hasar, dolaşım yetmezliği (kan damarlarında), büyük ya da küçük travmaların varlığı, diyabetin vadesi, glikoz denetiminin bozuk olması, ayağa basıncın artması, Charcot eklemi deformitesinin gelişmesi, sigara tasarrufu ya da hastanın şiddetli kilolu olması üzere faktörler sayılabilir.

Ayakta Çıkan Yaraların Farkında Olmayabilirsiniz!

Diyabeti hastalarında görülen periferik nöropati, sıklıkla sensorimotor nöropati halindedir. Simetrik, kronik ve merkezden uzak yerleşimli olup alt bacakta daha sarihtir; çorap biçiminde tutulum gösterir. Ayrıyeten yürüme biyomekaniğini değiştirdiğinden ayak tabanında görülen deri kalınlaşmasına sebep olur ve tüm ayak tabanı basıncı bir noktada ağırlaşır.

Bu hastalarda ağrı duyusunun olmaması doğal korunmayı, yani lezyon üstüne basmamayı handikaplar. Bu durum yara gelişmesine yol açabilir. Başkaca bu hastalarda minör travma, örneğin ayakkabının münasebetli olmaması, yanıklar, kesiler, böcek sokması üzere nedenler basitçe kronik yara geliştirebilir. Ağrı duyusunun kaybı, hastanın tabibe geç başvurmasına neden olarak tanıyı geciktirir.

Ayak Yarası Diyabetin Denetim Altına Alınmasında Yardımcı Oluyor!

Diyabetik ayak yarası, hastanın ayak bakımının sağlanması ve diyabetinin denetim altına alınmasıyla birçok kere önlenebiliyor. Birçok defa de oluşan bir yarayı erkenden saptayarak ve güzelleştirerek ya da bir enfeksiyon varlığında erken ve iyi bir antibakteriyel tedavi yaklaşımında bulunarak, önemli komplikasyonların ya da uzuv kayıpların önüne geçilebiliyor.

Diyabetik ayak yarası ve enfeksiyonlarının münâsib tanı, dinamik tedavi ve izlemlerinin yapılabilmesi ve gereksiz ampütasyonların önüne geçilmesi için multidisipliner bir yaklaşım gerekiyor. Diyabetik ayak yarası olan hastalar öncelikli olarak bir enfeksiyon marazları kompetanı ve endokrinoloji bilirkişisine başvurmalı, muhtaçlık halinde diyabetik ayak cerrahisi ile ilgili bir cerrahi branş (plastik cerrahi, ortopedi), damar cerrahisi ve dermatoloji bilirkişisi görüşü alınarak değerlendirilmelidir.

Tedaviyi Aksatmayın!

Diyabetik ayak enfeksiyonu tedavisinde yara güzelleşmesini sağlayabilmek ve bacağı kurtarmak için umumî tedavi yaklaşımı acil ve agresif debridmanla meyyit ve infekte dokuların uzaklaştırılmasını, erkenden iyi antibiyotik tedavisinin başlanmasını ve metabolik denetimin sağlanmasını içeriyor. Tedavinin hedefinin enfeksiyonu durdurarak ilerleyici doku hasarını tedbirlidir. Antibiyotik tedavisinin tüm infekte yaralarda gerekli olmaktadır. Antibiyotik tedavisi tüm infekte yaralarda gerekli olsa da tutarlı yara bakımı ile birlikte yapılmalıdır. Tedaviye klinik tanı konulduktan sonra mümkün olduğunca çabuk başlanmalı.

Böylelikle enfeksiyonla alakalı hastalık orantısı, hastanede kalış mühleti ve büyük ayak ampütasyonları azalır. Tedavi vadesi, yara tümüyle iyileşene kadar değil, hafif enfeksiyonlarda 7-10 gün, orta nokta olanlarda 2-3 hafta, şiddetli enfeksiyonlarda 2-4 hafta arasında değişir. Akut kemik iltihabında tedavi müddeti, en az iki haftası damar yolundan olmak üzere 4-6 hafta, kronik kemik iltihabında ise infekte kemik dokusu uzaklaştırılamadığı takdirde en az üç aylık bir tedavi mühleti düşünülmelidir.

Günlük Ayak Bakımı Yapmaya Itina Gösterin!

Erken yara bakımı ve gerekirse antibakteriyel tedavi ile yaranın ilerlemesinin ve münasebetiyle ayak kesilmesinin önüne geçilebilir. Diyabete bağlı ampütasyon yapılmış hastada irtihal riski yüksek olup, 5 yıllık mevt orantısı yüzde 70 olarak belirlenmiştir. Diyabetik ayak enfeksiyonundan korunmak içinse öncelikle güzel bir glisemik denetim gereklidir. Yüksek riskli bireylerin ve ailelerin eğitimi, ayağın yükten ve presten kurtarılması, ayağın damar yapısının kıymetlendirilmesi ve lokal yara güzelleşmesi sağlanmalıdır.

Bu hastaların ayak bakımı kesinlikle günlük olarak ayakların yıkanıp parmak aralarının mahsusen kurulanması ve nemlendirici krem sürülmesi halinde yapılmalı, çıplak ayakla yürünmemeli, tutarlı ayakkabı ve çorap kullanılmalı, tırnaklar düzgün kesilmeli ve dertli tırnaklar daima denetim edilmelidir. Bunlara ek olarak nasır tedavisi dikkatle yapılmalı; ayakkabı içleri günlük incelenmeli, çoraplar günlük değişmeli ve ayak mantarı, kesi, sıyrık, yara üzere durumlarda sıhhat kuruluşuna devir kaybetmeden başvurulması gereklidir.