Kişiliğin mutlulukla ilişkisi

Memnunluk, bize kendimizi düzgün hissettirmesi dışında pek çok faydayı da beraberinde getiriyor. Bahtiyar kişilerin daha kaliteleri münasebetleri var, daha başarılılar, fizikî olarak daha sağlıklılar, gerilim ve korkuyla daha âlâ başa çıkıyorlar. Memnunluk genetik mi yoksa öğrenilen bir şey mi? Mutluluğumuzu değiştirmek mümkün mü?

Gelin mutluluğun genetik boyutuna, kişilik özelliklerimizin memnunluğu nasıl etkilediğine ve mutluluğun ne nokta değişebilir olduğuna bakalım.

1. Kişilik nedir ve kişilik özelliklerimizi neler tesirler

Kişilik, bizi sairlerinden ayırt eden, tutarlı olarak sergilenen, bize mahsus özellikler bütünüdür. Kişiliği oluşturan özellikler arasında dışadönüklük, öz-disiplin, uyumluluk, utangaçlık, optimistlik üzere özellikler mekan alır. Bu özelliklerin oluşmasında ise hem genetik faktörler hem çevresel faktörler (aile, mektep, kültür gibi) tesirli olur.

2. Kişilik değişebilir mi

Kişilik özellikleri “nispeten sabit” özelliklerdir. Lakin elbette birtakım özelliklerimizi bir noktaya kadar değiştirmemiz mümkündür. Ömrümüz boyunca kişilik özelliklerimiz zati değişikliğe uğrar; çocukluktaki birtakım kişilik özelliklerimizin yetişkinlikte farklılaşmış olduğunu görürüz. Bu kişiliğin değişebildiğini gösteriyor.

3. Nasıl bir kişilik ülkü kişiliktir

“Kötü kişilik” veya kişilik özelliği diye bir şey yok, yalnızca “farklı” özellikler var. Her kişilik özelliğinin avantajları ve dezavantajları olduğunu bilmek önemli…

Örneğin; entegrasyonlu bir insan olmak birçok vakit bize olumlu getirileri olsa da çok uyumluluk, kendi fikirlerimizin duyulmamasına neden olabilir ve bu da bizi olumsuz etkileyebilir. Utangaçlık da bir kişilik özelliğidir, bir sorun değil. Kendi içinde avantajları ve dezavantajları vardır. Bu nedenle ülkü kişilikten kelam etmek yanlışsız değil. Kendimize ve etrafımıza en düzgün katkıyı sunan özelliklerin daha ziyade olumlu getirileri olduğunu söyleyebiliriz.

4. Memnunluk genetik mi

Herkes mesrur olmaya tıpkı noktada eğilimli olarak yerküreye gelmiyor. Kimi kişilerin mesrur bir tabiatı var. Hepimiz etrafımızda birçok hengam etkin, neşeli, optimist, enerjik kişileri görüyoruzdur. Mutluluğun genetik bir boyutu (hatta değerli bir düzeyde) elbette var. Lakin çevresel etkenler de memnunluğu hayli etkiliyor. Ömürden aldığımız doyumun ve mutluluğumuzun değişmesi de bu nedenle mümkündür.

5. Memnunluğu olumlu ve olumsuz tarafta en çok etkileyen kişilik özellikleri neler

Pek çok araştırmaya nazaran memnunluğu etkileyen kişilik özelliklerinden en baskın olanlar dışadönük olma ve duygusal istikrardır.

Dışadönüklük. Dışadönük bireyler epey toplumsal, diğerleriyle vakit geçirmeyi ve eğlenmeyi seven, konuşkan, kolay muhabere kurulabilen, risk almaktan hoşlanan ve canlı bireylerdir. Yapılan araştırmalar, dışadönük kişilerin, içedönüklerle karşılaştırıldığında daha mesrur olduğunu, hayattan ve bağlantılarından daha ziyade doyum aldığını gösteriyor. Gelgelelim dışadönüklüğün “hevesli olma” boyutu memnunluğu asıl teşvik edendir, yani ne kadar hevesli bir özelliğimiz varsa o kadar bahtiyar oluyoruz.

Duygusal Istikrar. Memnunluğu olumsuz yanda etkileyen en değerli kişilik özelliği duygusal dengesizliktir. Duygusal açıdan istikrarsız olmaya eğilimli kimseler gerilim ve dertle başa çıkmakta güçlük yaşar, olumsuz kanılar geliştirmeye eğilimlidir, umumide gergin ve kendine inançsızdır. Bu bireyler duygusal açıdan istikrarlı insanlarla karşılaştırıldığında mutsuz olmaya ve ömürlerini doyumsuz olarak algılamaya daha ziyade eğilimlidir.

6. Gayrı hangi kişilik özellikleri mutluluğumuzu tesirler

Dışadönüklük ve duygusal denge/dengesizlik her ne kadar mutluluğumuz etkileyen en değerli kişilik özellikleri olsa da kişiliğimiz çok daha karmaşıktır. Bir kişilik özelliğini oluşturan farklı alt özellikler bulunur. Bu nedenle mutluluğumuzu etkileyen pek çok özellik arasında benlik hürmeti, optimistlik, öz-düzenleme (başkalarına bağımlı olmadan kendi maksatlarını belirleyebilmek, motivasyon ve davranışlar üstünde denetim sahibi olabilmek), çalışkanlık/üretkenlik, şefkat, merak sayılabilir.

Bunun dışında kendileriyle yeterli bir bağ kurmakta zorlanan, çabuk utanan, bunalan ve cüreti kırılan bireylerse daha mutsuz oluyor.

Yalnız şunu unutmamalı: mesut olmak için tüm bu özelliklere sahip olmak gerekmiyor. Birindeki artış, mutluluğun artmasına yardımcı olabiliyor.

7. Bu özelliklerimiz değişirse memnun olabilir miyiz

Kişilik özelliklerimizi bir yana kadar değiştirmek, törpülemek mümkündür. Kimi araştırmalara nazaran öz-düzenleme, şefkat, merak üzere özelliklerde meydana gelen olumlu değişimlerin memnunluğu artırdığı görülüyor. Hadiselere ve durumlara verdiğimiz reaksiyonlarımız, kimlerle bağlantıya girdiğimiz ve umumi olarak aldığımız kararlarda hayli denetim sahibiyiz. Bunların gelişmesine yardımcı olan becerilerde yapacağımız kimi değişiklikler ise ömür kalitemizde ve mutluluğumuz üstünde elbette tesirli olabilir. Lakin kişilik özelliklerini değiştirme gayesi koyarken dikkatli olmak gerekir. Bu özellikler bizi biz yapan, özgün yapan özelliklerdir. Öncelikle kim olduğumuzu kabul etmek ve kendimizi var olan özelliklerimizle sevebilmek kıymetlidir. Bize olumsuz gelen yanlarımızı ve olumsuz hislerimizi kabul etmedikçe gelişim göstermemiz zor… Bununla birlikte daha uygun bir hayat için değişmenin mümkün olduğunu bilmek de tıpkı raddede değer taşıyor.

8. Kendimizde ne üzere değişimler yaparsak mutluluğumuza ekte bulunuruz

Bu sorunun cevabı hepimiz için değişebilir. Zira özgün özelliklerimiz ve alışkanlıklarımızı göz önüne almak gerekir. Kimi beceri, tavır ve davranışlarımızda yapacağımız değişimler ve his düzenleme, daha kaliteli ve mesrur bir ömrü beraberinde getirebilir. Örneğin; şayet içe kapanık olmak bize yalnızlık ve mutsuzluk veriyorsa, kimi içtimaî becerileri öğrenebilir; içtimaî tasa yaşıyorsak bununla başa çıkma teknikleri öğrenebiliriz. Yani gaye aslında bir kişisi içe dönükken dışadönük birisi yapmak değildir. Bazılarımızsa olumlu hisleri daha sık yaşamamıza ve ömürden daha çokça doyum almamıza yardımcı olacak şeyler öğrenmeyi hedefleyebiliriz. Umum olarak kötümsersek, kimi tavır değişiklikleri yaparak yaşama daha optimist bakmayı öğrenebiliriz. Kimilerimiz da gerilim ve telaşla daha güzel başa çıkmamıza yardımcı olacak his düzenleme becerileri üstünde çalışabiliriz.