Altınbaş Üniversitesi Evlat Gelişimi Kısmı Tedrisat Vazifelisi Buket Koçyiğit Ocak, Türkiye’de şahsi eğitime gereksinim duyan 10 milyona yakın kişi bulunduğu söyledi. Hususî gereksinimli evlatların yüzde 3-4 kadarının devletin sağladığı şahsi eğitim imkanından yararlanabildiğini anlatan Ocak, “2001 yılında 53 bin şahsi gereksinimli yavruya şahsi eğitim verilirken 2017-2018 talim yılında yekun 353 bin yavru ve ailesine hususî eğitim hizmeti sunuldu.” dedi.
1997’de çıkarılan 573 Sayılı Şahsi Eğitim Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin Türkiye’deki tüm kişisel gereksinimli evlatlara fiyatsız hususî eğitim hakkı tanıdığını söz eden Ocak, “Bu haktan yararlanmak için gerekli kuralları taşımak gerekiyor. Öncelikle ilgili insana hususî gereksinimli tanısı koyulması şart” dedi.
Anne-babalar ve eğitimciler kıymetli
Anne-babalar evlatlarıyla ilgili farklılıklar ya da uyumsuzluklar konusunda mütemadi gözlemci olmalı ve bunları eğitimcilerle paylaşmalılar. Tıpkı formda evlatlarla kayda bedel bir devir geçiren eğitimcilerin de gözlemlerini aileye aktarmaları ve aileyi yanlışsız yönlendirmeleri gerekir. Bu noktada sınıf muallimi ya da ailenin, evlatla ilgili kuşkularını mektebin rehberlik ünitesiyle paylaşması mekanında olacaktır. Mektebin rehberlik ünitesi de gerekli randevuları alarak ya da alması için yardım ederek aileyi birinci kıymetlendirme için mektebin bağlı bulunduğu il-ilçe Rehberlik ve Araştırma Merkezleri’ne (RAM) yönlendirmeli. Değerlendirmeler sonucunda RAM’dan çıkacak karara bağlı olarak yavru ve aile şahsi eğitimden fiyatsız olarak faydalanabilir.
Aileler en çok nelere dikkat etmeli
Örneğin otizmin en dikkat cazibeli belirtileri arasında; göz temasından kaçınma, sarılmaktan rahatsızlık duyma bölge alırken Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) için şiddetli hareketlilik, unutkanlık ve/veya saldırganlık üzere belirtilerle sık karşılaşılır. Bunun yanı sıra bakanlıkların ve belediyelerin düzenlediği her türlü seminerden de mevzuyla ilgili kapsamlı haber edinmeleri mümkün. Gelgelelim malumatın tipi ve içeriği ne olursa olsun ailelere aşılanması gereken niyetler, ‘yalnız olmadıkları’ ve ‘eğitimin evlatları için en değerli ilaç’ olduğudur.
Evlat evlattır, onları ayıran biziz
Şahsi gereksinimli bireyleri izole olmaya iten en kıymetli sebep önyargılarımız. Yani bu yavrular, hayatın içinde olmakla hayata karışmak ayrımında, farkında olmadan ve istemeden olağan gelişen evlatlara öğrettiğimiz önyargıların kurbanı oluyorlar. Gelişim periyotlarının erken aşamalarında; gözlüklü, sarışın, renkli gözlü, engelli olmaksızın tüm yavrular bir gayrısını sadece yavru olarak algılamaya yatkındır. Öğrenmeler ise yavrusu farklı olmak berbattır üzere kabullere itebilir.
Aileler dışarıya karşı kalkan değil köprü olmalı
Devlet hususî gereksinimli evlatların ayrımcılığa maruz kalmasını önlemek ve eğitim-sosyal hayattan maksimum yararlanabilmeleri için kaynaştırma eğitimini destekliyor. Hususî gereksinimli yavruya sahip aileler de yavruları için dış yerküreye karşı bir kalkan vazifesi görmektense onları hayata kaynaştırmayı amaçlayan bir köprü olmaya çalışmalılar.
Örneğin şu anda Dokunsal Materyal Atölyesi, görme zayıflığı olan bireyler için kamusal sahaların düzenlenmesi ve talebelerin mevcut eğitim sistemine entegrasyonu konusundaki sıkıntılara ve bunların tahlillerine odaklanıyor.
Telefon ya da tabletlerde rahatça kullanılabilecek tatbikler da ön plana çıkıyor. Aileler önerilen müddet kısıtlamalarına ve pratiklerin kalitesine dikkat ederek, eğitim odaklı bu pratiklerden faydalanabilir. Hala geliştirilmekte olan hususî eğitim platformları ve tatbikleri talebelerin boş devirlerinin kıymetlendirilmesi için de yeterli bir tercih olabilir.
Türkiye öncü modelleri adapte etmede güzel
Öncü modelleri inceleme ve adapte etme konusunda âlâ bir noktadayız. Elbette güzelleştirilmesi gereken; tanı, erken müdahale, eğitim kalitesi üzere hususlar var fakat eksikler her hengam daha düzgününü yapmak için bir talihtir.
Kişisel gereksinimli yavrular ve gereksinimleri konusunda faaliyet gösteren sivil topluluk kuruluşu sayısında son 10 yılda patlama yaşandı ve bu bahiste toplumsal bilinçlenme giderek yükseldi. 6-7 yıl evvel eksikliğinin farkına bile varmayacağımız düzenlemelerin yokluğu şu an bizi rahatsız edebilecek duruma geldi.
Şahsi eğitimin ulaşılabilirliği arttıkça topluluktaki ‘engelli bakıma muhtaçtır, eğitilemez’ ön kabulü de terk ediliyor, aramıza koyduğumuz hudutlar bulanıklaşıyor. Bence eğitimin toplulukta yarattığı bu domino tesiri, bundan 10 yıl sonra bizi hususî eğitim konusunda en ileri devletler seviyesine getirebilecek bir güç.